|
яхшиликка буюрадилар, ёмонликдан қайтарадилар. (Барча) ишларнинг оқибати Аллоҳнинг (измидадир)“. [22:38:41]
Ҳаж ибодатларини адо қилишда, хусусан, киши ҳаж қилиш учун ўз диёридан узоқлашган пайтида бўладиган машаққат жиҳодда дуч келинадиган машаққат билан биргаликда кўп оятларда ҳаж ва жиҳод олдинма-кейин, кетма-кет зикр қилинганидаги ҳикматни кўрсатиб бераётгандек, туюлади кишига.
Гўё мабрур (қабул қилинган) ҳажнинг ҳам, Аллоҳнинг йўлида шаҳид бўлишнинг ҳам гуноҳларга каффорат бўлиши ҳаж билан жиҳод ўртасидаги ўта муҳим бир муносабатни, боғлиқликни баён қилаётгандек, туюлади кишига.
Оиша р.а. Пайғамбар с.а.в.дан жиҳод фақат эркакларга фарз қилингани, аёлларга фарз қилинмагани, бунда эркакларни ортиқ кўриш борлиги ҳақида сўраганида Пайғамбар с.а.в. шундай жавоб берганлар:
«إِنَّ عَلَيْكُنَّ جِهَادًا لاَ قِتَالَ فِيهِ: حَجٌّ إِلَى بَيْتِ اللهِ الْحَرَامِ»
«Сизларга шундай жиҳод фарз қилинганки, унда уруш бўлмайди. У Аллоҳнинг Байтул ҳаромини ҳаж қилишдир».72
Пайғамбар с.а.в. ҳижратнинг ўнинчи йилида видолашув ҳажини қилиб бўлгач, мусулмонларга ҳажнинг ибодатларини, йўл-йўриқларини баён қилдилар. Пайғамбар с.а.в.нинг шундан кейинги биринчи иши Мадинага бориб, Усоманинг қўшинини Румга қарши урушга отлантириш бўлди. Яъни, ҳаждан бўшаганларидан кейинги биринчи иши жиҳод бўлди.
Абу Бакр р.а. ҳижратнинг ўн иккинчи йили ҳаж қилиб, Мадинага қайтди. Шундан кейин унинг қилган биринчи иши қўшинларни Форс ва Румга қарши урушга юбориш бўлди. Ўшандан сўнг Ярмук жанги бўлганди. Абу Бакр р.а. шу жанг пайтида вафот этганди.
Холид р.а. Ироқдаги жанги асносида ҳаж қилди. Ҳаж ибодатларини тўла қилиб бўлганидан кейин, қайтиб бориб, жиҳодини охирига етказди.
Умар р.а. ҳижратнинг ўн тўртинчи йили ҳаж қилиб, ҳаж қилиш орасида мусулмонларни Қодисиядаги форсларга қарши урушга чақирди.
Хулафои рошидинлардан кейинги айрим тақводор халифалар ҳам шундай қилардилар. Улардан айримлари бир йили ҳаж қилса, яна бир йили жиҳод қиларди. Гўё ҳаж билан жиҳод бир-бири билан алоқадордек, бир-бирини тўлитиб турадигандек.
131-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208